%! Author = tdpeuter
%! Date = 27/03/2025

\documentclass[11pt,a4paper]{article}

\usepackage{amsmath}
\usepackage[dutch]{babel}         % Nederlands taal
\usepackage[style=apa]{biblatex}  % Bronnen
\usepackage{enumitem}             % Aanpasbare lijsten
\usepackage[margin=1in]{geometry} % Sane marges
\usepackage{hyperref}             % Hyperlinks
\usepackage{minted}              % Syntax highlighting
\usepackage{multicol}             % Meerdere kolommen
\usepackage{url}                  % Beter geformatteerde URLs

\addbibresource{bibliography.bib}

\title{Ghent Prolog}
\author{Tibo De Peuter}
\date{\today}

\begin{document}
    \maketitle

    \abstract{
    % KERN: Wat is Ghent Prolog?
        Ghent Prolog is een command-line Prolog interpreter geschreven in Kotlin.
        Het biedt een subset van de functionaliteit van SWI-Prolog, waaronder database operaties en meta abstracties.
    }


    \section{Overzicht}\label{sec:overzicht}

    % KERN: Programmeertaal, libraries, etc.
    Ghent Prolog werd geschreven in Kotlin en maakt gebruik van zowel object-gerichte als functionele concepten.

    Er werden twee bibliotheken gebruikt:
    \href{https://github.com/h0tk3y/better-parse}{\texttt{better-parse}}, voor het parsen van een gegeven grammatica, en
    \href{https://github.com/xenomachina/kotlin-argparser}{\texttt{kotlin-argparser}}, voor het gebruik van command-line argumenten.

    % KERN: Hoe ziet Ghent Prolog er abstract uit?
    De verschillende fases van een interpreter (lexing, parsing, evaluatie, etc.) zijn in Ghent Prolog zo goed mogelijk gescheiden.
    Op die manier blijft de implementatie modulair en uitbreidbaar.


    \section{Lexing, parsing en preprocessing}\label{sec:lexing-parsing-preprocessing}

    Traditioneel zijn de lexer en parser aparte componenten.
    Om tijd te besparen werd echter voor het lexen en parsen van Prolog broncode en REPL-invoer gebruik gemaakt van de \texttt{better-parse} bibliotheek.
    De parser maakt gebruik van een vereenvoudigde Prolog grammatica, gebaseerd op
    \href{https://github.com/antlr/grammars-v4/blob/master/prolog/prolog.g4}{de ANTLR Prolog grammatica},
    \href{https://sicstus.sics.se/sicstus/docs/3.7.1/html/sicstus_45.html#SEC370}{SICStus Prolog Full Prolog Syntax} en
    \href{https://github.com/simonkrenger/ch.bfh.bti7064.w2013.PrologParser/blob/2c06e5a221c1cc51ba766304250749a7f0caed8c/doc/prolog-bnf-grammar.txt}{simonkrenger/PrologParser's BNF}.

    Omdat de lexer en parser niet op maat gemaakt zijn, worden ze bewust zo eenvoudig mogelijk gehouden.
    Hun verantwoordelijkheid is het omzetten van inputtekst naar een basis Abstract Syntax Tree (AST), die enkel uit generieke Prolog termen bestaat.
    Daarna worden de termen in de AST omgezet naar specifieke klassen die de ingebouwde operatoren voorstellen.


    \section{Programma en REPL}\label{sec:programma-repl}

    % KERN: Datastructuur
    Ghent Prolog maakt gebruik van functie-oproepen streams om het backtracking mechanisme te implementeren.
    Bijzondere logica met betrekking tot \textit{choicepoints} en foutenafhandeling maakt gebruik van de Kotlin \texttt{Result} klasse.
    Om de resultaten van unificatie en evaluatie lazy te verwerken, wordt er gebruik gemaakt van Kotlin \texttt{Sequence}s (\textit{lazy streams}).

    Meer specifiek wordt er gebruik gemaakt van de volgende types:

    \begin{minted}{kotlin}
        typealias Substitutions = Map<Term, Term>
        typealias Answer = Result<Substitutions>
        typealias Answers = Sequence<Answer>
    \end{minted}

    Een lege \mintinline{kotlin}{Sequence} betekent dat er geen oplossingen zijn gevonden.
    Een \mintinline{kotlin}{Result.success} met \mintinline{kotlin}{Substitutions} representeert een oplossing met de resulterende substituties (die leeg kan zijn).
    Een \texttt{Result.failure} betekent een fout of bijzondere logica die afgehandeld moet worden.

    Er werden twee interfaces gedefinieerd:

    \begin{minted}{kotlin}
        interface Resolvent {
            fun solve(goal: Goal, substitutions: Substitutions): Answers
        }

        interface Satisfiable {
            fun satisfy(substitutions: Substitutions): Answers
        }
    \end{minted}

    Klassen die \mintinline{kotlin}{Resolvent} implementeren kunnen een \textit{goal} oplossen, bijvoorbeeld een database of een regel (\textit{rule}).
    Klassen die \mintinline{kotlin}{Satisfiable} implementeren kunnen worden geëvalueerd, bijvoorbeeld operatoren.

    De verschillende Prolog termen werden voorgesteld als klassen op basis van
    \href{https://www.swi-prolog.org/pldoc/man?section=glossary}{SWI-Prolog's Glossary of Terms},
    met bijkomende inspiratie uit~\cite{deransart-1996}.

    \subsection{Evaluatiestrategie}\label{subsec:evaluatiestrategie}

    % KERN: Evaluatiestrategie
    Ghent Prolog maakt gebruik van een depth-first zoekstrategie.
    Op het moment dat de databank een goal gevraagd wordt (\textit{query}), geeft die de goal beurtelings door aan de overeenkomende clauses, aan de hand van \mintinline{kotlin}{solve}.
    Eerst wordt de goal met de head van de clause geünificeerd, wat nieuwe substituties kan introduceren.
    Daarna wordt de body van de clause geëvalueerd (\mintinline{kotlin}{Body.satisfy}), die zo de nieuwe goal wordt.
    Deze procedure wordt herhaald totdat de goal \mintinline{prolog}{true} of \mintinline{prolog}{false} is.
    Vervolgens zal het programma backtracken naar de functie die de laatste stap uitvoerde, en de pas geïntroduceerde substituties omhoog doorgeven.
    Daar kan dan logica uitgevoerd worden, of het resultaat verder doorgegeven worden aan de volgende stap.

    % TODO Verklarende figuur met substitutie toevoegen

    % Overzicht van geïmplementeerde predicaten in appendix.
    Operator-specifieke logica bevindt zich in de klassen van de operatoren zelf.

    \subsection{Unificatie}\label{subsec:unificatie}

    Het unificatie-algoritme is gebaseerd op Robinsons Unificatie-algoritme, zoals beschreven door~\cite{boizumault-1993}, met inspiratie van~\cite{russell2016}.
    Merk op dat er gebruik gemaakt wordt van de \textit{occurs check}.

    \subsection{Cut}\label{subsec:cut}

    De cut operator geeft altijd een \mintinline{kotlin}{Result.failure(AppliedCut)} terug wanneer \mintinline{kotlin}{satisfy} wordt opgeroepen.
    Deze uitzondering moet dan afgehandeld worden door de aanroepende functie.

    \subsection{Meta abstracties}\label{subsec:meta-abstractions}


    \section{Resultaat}\label{sec:resultaat}

    De implementatie van Ghent Prolog ondersteunt de gevraagde functionaliteit, waaronder database operaties, meta abstracties.
    De architecturele verschillen met SWI-Prolog zijn echter groot, wat zowel positieve als negatieve gevolgen heeft.

    \subsection{Voordelen}\label{subsec:voordelen}

    De architectuur van Ghent Prolog is modulair en uitbreidbaar.
    Eens de evaluatiestrategie en datastructuren zijn gedefinieerd, is het eenvoudig om extra ingebouwde operatoren toe te voegen.

    Een volledig overzicht van de geïmplementeerde predicaten kan teruggevonden worden in sectie~\ref{sec:predicaten}.

    \subsection{Uitdagingen}\label{subsec:uitdagingen}

    % KERN: Nesting probleem
    \textbf{Code wordt snel onoverzichtelijk} door het gebruik van \texttt{Sequence} en \texttt{Result}.
    Belangrijke logica zit genest in onduidelijke boilerplate.
    Volgende code komt bijvoorbeeld in de meeste termen voor, weliswaar in verschillende vorm:

    \begin{minted}{kotlin}
        /* Function entry logic */
        unifyLazy(a, b, subs).forEach { firstResult ->
            firstResult.map { firstSubs ->
                /* First stage logic, e.g. preparing the body etc. */
                c.satsify(firstSubs).forEach { secondResult ->
                    secondResult.fold(
                        onSuccess = { secondSubs ->
                            /* End result logic */
                            yield(Result.success(firstSubs + secondSubs))
                        }
                        onFailure = { failure ->
                            when (failure) {
                                is AppliedCut -> /* Cut logic */
                                is AppliedShift -> /* Shift logic */
        } } ) } } }
    \end{minted}

    % KERN: Overerving zorgt voor boilerplate
    \textbf{De implementatie bevat boilerplate code} door het gebruik van overerving en interfaces in de klassenrepresentatie van termen.
    Deze methode wordt gebruikt om de onderlinge relaties tussen de verschillende termen te beschrijven.
    Hoewel nuttig voor de representatie van de AST en generieke functies, moeten de meeste klassen de \texttt{satsify} en \texttt{solve} methoden overschrijven.
    Dit zorgt voor boilerplate code en verpreid de logica over verschillende klassen.
    Daarnaast kan het leiden tot verlies van type-informatie wanneer generieke functies en type-specifieke functies worden gemengd.

    \subsection{Functionele afwijkingen van SWI-Prolog}\label{subsec:afwijkingen}
    % TODO Maak appendix?

    \begin{itemize}
        \item Door het gebruik van de \textit{occurs check} is het niet mogelijk om een oplossing te vinden voor recursieve unificatie.
        Voor \mintinline{prolog}{?- X = f(X).} vindt SWI-Prolog de oplossing \mintinline{prolog}{X = f(f(X))}, maar Ghent Prolog geeft \texttt{false} terug.
        \item ISO Prolog en SWI-Prolog maken gebruik van SLD-resolutie
        % TODO Bron

    \end{itemize}

    % Occurs check

    % SLD Resolutie
    In tegenstelling tot ISO Prolog en SWI-Prolog, maak ik geen gebruik van SLD-resolutie.
    % TODO Bronnen voor SLD-resolutie
    % TODO Bronnen voor ISO-Prolog maakt gebruik van SLD resolutie
    % TODO Bronnen voor SWIPL maakt gebruik van SLD resolutie


    \section{Toekomstig werk}\label{sec:toekomstig-werk}

    \begin{itemize}
        \item Het gebruik van een stack voor choicepoints en andere informatie om het gebruik van exceptions weg te werken en eenvoudiger choicepoints te kunnen manipuleren.
        Zo kan bijvoorbeeld de cut operator transparanter \textit{committen} tot de huidige oplossing door in één stap de juiste choicepoints te verwijderen, zonder dat elke operator een \texttt{AppliedCut} moet afhandelen.
        \item Het gebruik van een visitor-patroon in plaats van overerving, om boilerplate te verminderen, zoals aangegeven in sectie~\ref{subsec:uitdagingen}.
    \end{itemize}


    \section{Conclusie}\label{sec:conclusie}

    \printbibliography

    \appendix
    \newpage


    \section{Aanvullende opmerkingen}\label{sec:aanvullende-opmerkingen}

    \subsection{Operator precedentie en associativiteit}\label{subsec:operator-precedence}

    Ghent Prolog ondersteunt operator precedentie en associativiteit.
    Deze functionaliteit bevindt zich in de parser, omdat de argumenten van een operator steeds rechtstreeks als parameters in de constructor van de klasse worden meegegeven.

    Operator precedentie en associativiteit werd geïmplementeerd volgens de \href{https://www.swi-prolog.org/pldoc/man?section=operators}{SWI-Prolog documentatie}.

    \subsection{Test driven development}\label{subsec:ttd}

    Doorheen de ontwikkeling van grote delen van mijn implementatie heb ik gebruik gemaakt van Test Driven Development, onder andere met behulp van \href{https://kotlinlang.org/api/core/kotlin-stdlib/kotlin/-t-o-d-o.html}{Kotlin \texttt{TODO}}.

    \subsection{Onafgewerkte Lexer en Parser implementatie}\label{subsec:lexer-parser}

    Bij de start van het project was ik begonnen met het schrijven van mijn eigen lexer en parser.
    Uit gebruik omdat het eenvoudiger was om de parser library
    % TODO reference sectie over de parser
    te gebruiken.

    De implementatie was gebaseerd op \href{https://craftinginterpreters.com/contents.html}{Crafting Interpreters, Robert Nystrom} en \href{https://www.youtube.com/playlist?list=PLGNbPb3dQJ_5FTPfFIg28UxuMpu7k0eT4}{Building a Parser from scratch, Dmitry Soshnikov}.

    De voorlopige implementatie van de lexer en parser kunnen hier teruggevonden worden.
    % TODO Link naar commit met voorlopige implementatie


    \section{Uitvoeren en testen}\label{sec:uitvoeren-en-testen}

    Om Ghent Prolog op een Windows, Linux of MacOS uit te voeren is het voldoende om Java te installeren en Ghent Prolog op te roepen met `./src/gpl`.
    De nodige stappen, waaronder het bouwen van een JAR, worden dan automatisch uitgevoerd.

    De ingediende JAR kan ook handmatig opgeroepen worden met \texttt{java -jar ./build/gpl.jar}.

    Er wordt ook een Docker omgeving voorzien waarin Ghent Prolog opgeroepen kan worden met \texttt{gpl}.

    Het programma ondersteunt de volgende vlaggen:

    % TODO gpl --help

    \subsection{Testen}\label{subsec:testen}

    De testen kunnen uitgevoerd worden door de meeste IDE's.

    Alternatief kunnen de testen uitgevoerd worden met \texttt{./gradlew test}.
    Resultaten worden naar \texttt{stdout} geschreven of kunnen bekeken worden met
    % TODO HTML rapporten.


    \section{Overzicht van geïmplementeerde predicaten}\label{sec:predicaten}

    Deze sectie geeft een overzicht van de geïmplementeerde predicaten in Ghent Prolog, gesorteerd volgens de categorieën die in
    \href{https://www.swi-prolog.org/pldoc/man?section=builtin}{de SWI-Prolog documentatie}
    gebruikt worden.

    \begin{multicols}{2}
        \begin{itemize}[label={}]
            \item \textbf{Analysing and Constructing Terms}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{functor/3}
                \item \texttt{arg/3}
                \item \texttt{=..}
                \item \texttt{numbervars/1}
                \item \texttt{numbervars/3}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Arithmetic}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{between/3}
                \item \texttt{succ/2}
                \item \texttt{plus/3}
                \item \texttt{=\textbackslash=/2}
                \item \texttt{=:=/2}
                \item \texttt{is/2}
                \item \texttt{-/1}
                \item \texttt{+/1}
                \item \texttt{+/2}
                \item \texttt{*/2}
                \item \texttt{//2}
                \item \texttt{inf/0}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Comparison and Unification of Terms}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{=/2}
                \item \texttt{\textbackslash=/2}
                \item \texttt{==/2}
                \item \texttt{\textbackslash==/2}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Control Predicates}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{fail/0}
                \item \texttt{false/0}
                \item \texttt{true/0}
                \item \texttt{!/0}
                \item \texttt{,/2}
                \item \texttt{;/2}
                \item \texttt{|/2}
                \item \texttt{\textbackslash+/1}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Database}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{retract/1}
                \item \texttt{retractall/1}
                \item \texttt{asserta/1}
                \item \texttt{assertz/1}
                \item \texttt{assert/1}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Declaring predicate properties}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{dynamic/1}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Delimited continuations}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{reset/3}
                \item \texttt{shift/1}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Examining the program}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{clause/2}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Forall}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{forall/2}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Loading Prolog source files}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{consult/1}
                \item \texttt{initialization/1}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Meta-Call Predicates}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{call/1}
                \item \texttt{once/1}
                \item \texttt{ignore/1}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Primitive character I/O}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{nl/0}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Term reading and writing}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{write/1}
                \item \texttt{writeln/1}
                \item \texttt{read/1}
            \end{itemize}
            \item \textbf{Verify Type of a Term}
            \begin{itemize}
                \item \texttt{var/1}
                \item \texttt{nonvar/1}
                \item \texttt{atom/1}
                \item \texttt{compound/1}
            \end{itemize}
        \end{itemize}
    \end{multicols}


    \section{Bestaande Prolog implementaties}\label{sec:prolog-implementaties}

    Tijdens mijn onderzoek naar Prolog implementaties, kwam ik verschillende bestaande Prolog implementaties tegen die niet vermeld worden in~\cite{enwiki:1274527056}.
    Daarom zou ik durven stellen dat er geen gebrek is aan Prolog implementaties, maar dat er een gebrek is aan \emph{goede} Prolog implementaties.
    Vaak zijn deze implementaties niet meer dan een proof of concept.
    Ze waren enkel nuttig als inspiratie om specifieke problemen die zich tijdens de ontwikkeling van Ghent Prolog voordeden op te lossen.

    \begin{itemize}
        \item \href{https://github.com/adamjstewart/prolog}{adamjstewart/prolog}, in OCaml
        \item \href{https://plzoo.andrej.com/language/miniprolog.html}{miniprolog}, in OCaml
        \item \href{https://github.com/benjamin-hodgson/Amateurlog}{benjamin-hodgson/Amateurlog}, in C\#
    \end{itemize}

    Van de implementaties die wel vermeld worden in~\cite{enwiki:1274527056}, zijn
    \href{https://www.swi-prolog.org/}{SWI-Prolog},
    \href{https://sicstus.sics.se/index.html}{SICStus Prolog} en
    \href{https://dobrev.com/}{Strawberry Prolog} de meest interessante.


    \section{Dankwoord}\label{sec:dankwoord}

    Bedankt, \href{https://www.swi-prolog.org/user/view_profile?user=c86f61d8-c201-11e6-84af-00163e986a2a}{LogicalCaptain}
    om steeds nuttige informatie en voorbeelden te geven bij SWI-Prolog documentatie die iets minder duidelijk is.
    Uw nota's waren verhelderend en zorgden voor een beter begrip van en voor de nuances van SWI-Prolog.

\end{document}